Η Κυρά Σαρακοστή

  Με το στόμα κλειστό και πολλές φορές ανύπαρκτο, λόγω της νηστείας, με τα χέρια σταυρωμένα, λόγω της προσευχής, και με πόδια επτά, να συμβολίζουν τις επτά βδομάδες απ'τις Απόκριες μέχρι την Ανάσταση, η κυρά Σαρακοστή υπήρξε η "βασίλισσα" του νηστίσιμου Σαραντάμερου (ουσιαστικά πενηνταήμερου όμως) που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα.



  Αν και είναι ένα έθιμο που τείνει στις μέρες μας να εκλείψει, η Κυρά Σαρακοστή ήταν ένα αυτοσχέδιο ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Σαρακοστής. Μάλιστα, στις περισσότερες περιοχές ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά που απεικόνιζε μια γυναίκα ξερακιανή, αυστηρή, με σταυρωμένα χέρια λόγω προσευχής, χωρίς στόμα γιατί δεν πρέπει να τρώει αφού νηστεύει, και με επτά πόδια, δηλ. όσες είναι και οι εβδομάδες ως το Πάσχα.
  Κάθε Σάββατο που περνούσε, μετά την Καθαρά Δευτέρα, της έκοβαν και από ένα πόδι και με τα υπόλοιπα φτάναμε προς το Πάσχα, ενώ το Μεγάλο Σάββατο έκοβαν και το τελευταίο της πόδι και το έβαζαν μέσα σε ξερό σύκο από αυτά που είχαν αποξηράνει το καλοκαίρι ή στο ψωμί που έψηναν για το βράδυ της Ανάστασης. Όποιος το έβρισκε στη φέτα του ψωμιού που τού αναλογούσε ή στο σύκο που έπιανε στην τύχη από το καλάθι, θα του έφερνε τύχη.

  Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι , αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ ίδια όπως με τη χάρτινη.

  Μια τρίτη παραλλαγή του εθίμου θέλει την Κυρα Σαρακοστή φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

  Σημαντική διαφορά από τις υπόλοιπες έχει η Κυρά Σαρακοστή που έφτιαχναν στον Πόντο. Εκεί κρέμαγαν από το ταβάνι μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που πάνω του είχαν καρφωμένα εφτά φτερά κότας. Κι εδώ κάθε βδομάδα αφαιρούσαν ένα φτερό κι έτσι μετρούσαν τον χρόνο μέχρι την Ανάσταση. Αυτό το ημερολόγιο το ονόμαζαν "Κουκουρά".


Επίσης μας έχει διασωθεί το τραγουδάκι:

Την Κυρά Σαρακοστή
που είναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν
με αλεύρι και νερό!

Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι της σταυρό
και το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό!

Και μετρούσαν τις ημέρες
με τα πόδια της τα εφτά
κόβαν ένα τη βδομάδα,
μέχρι να ρθει η Πασχαλιά!

Καλή Σαρακοστή!